"Ya da" nasıl yazılır?

[bbturkay]

Dil ile ilgili bir bölüm bulamadığım için buraya yazmak zorundayım, aslında bölüm olarak alakasız bir yer de değil....

Sevgili Kont kardeşim çok hoş bir üslupla bana bir PM yollamış. Bu hassasiyetinden ötürü kendisini kutluyor ve çok teşekkür ediyorum.
(PM=Private Message=Özel Mesaj).
Konu “ya da” bağlacının ayrı yazılması konusunda. Ya da bağlacı ayrık yazılabilir mi, yazılamaz mı?
************************************************** ************************************
TDK (Türk Dil Kurumu) bir web sitesi ile hizmet veriyor ve burada yazım kılavuzu var orada “ya da” nın ayrı yazılması gerektiğini gösteriyor.
Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmalısınız

ya da

bağlaç

Seçeneği, çeşitliliği veya tercihi belirten bir söz:
"Ya oyunu kullanırsın ya da toplantıya katılmazsın."- .

Türk Dil Kurumu

************************************************** ************************************************** **************************************

Ayrıca edebiyatforum sitesinde de “ya da” nın ayrı yazıldığını görüyoruz… Bağlantısı aşağıda.
Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmalısınız

************************************************** ************************************************** ************************************

Bakın Türkçe’yi iyi kullanması gereken meslek dallarından biri olan avukat, hakim ve savcılar Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmalısınız da bunun için özellikle bir konu açmışlar.
-De, -Da Bağlacını Doğru Kullanıyor muyuz?

Sayın Üyeler,

Sitemizde çokça görülen bir yanlışlık da, -de, -da bağlacının bitişik kullanılmasıdır. Ancak hızlı yazarken hataen yazılanlardan sözetmiyorum tabii ki...Bir üye aynı mesajda 4-5 defa -de, -da bağlacını yanlış yazıyorsa sorun var demektir. Bu konuda TDK'dan alıntıladığım bölüm şöyle:

Da, de bağlacı ayrı mı bitişik mi yazılır?

Da, de bağlacı ayrı yazılır; ancak, kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar ve da, de biçimini alır: Kızı da geldi gelini de. Orhan da biliyor. Oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayrı yazılan da, de hiçbir zaman ta, te şeklinde yazılmaz.

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da mutlaka ayrı yazılır (ya da).

UYARI: Da, de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır. Bu bağlacı tamamen ayrı yazmak gerekir: Ayşe de geldi (Ayşe'de geldi değil).

UYARI: Bulunma hâli eki olan -da, -de, -ta, -te'nin da, de bağlacı ile hiçbir ilgisi yoktur; bulunma hâli eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede kulak, evde kalmak, yolda kalmak, ayakta durmak, çantada keklik. Yurtta sulh, cihanda sulh. Dilde, fikirde, işte birlik.

Bağlantısı aşağıda….
Linkleri Görebilmek İçin Üye Olmalısınız
Selam ve dua ile….

[bbturkay]

Sevgili Kont,
"Ya da" nın ayrı yazılmasını ben şahsen kendim teşvik ederim ama o günkü yorumumda maalesef hızlı yazmamın azizliğine uğradım...

Bak bu yazımızdaki "ya da" lar hep ayrı

Siirt'i Kurtarmak -12.02.2009-

Yazar : Bekir Berkay Türkay




Son zamanlarda moda olan bir cümle "Bir yeri, bir şeyi, bir kimseyi kurtarmak." . Gazetelerin ciddi anlamda etkisinin olduğunu düşündüğüm bu cümle altında birçok soruyu akla getiriveriyor hemen. Neden, nasıl, ney-den, kimden, ne zaman Siirt'i kurtaracağız? Kurtarmak kelimesi biraz iddialı bir kelime ve esaslı dayanışmayı, doğru yerde doğru zamanda gerekli hatta gerektiği kadar güç kullanmayı, planlı hareket etmeyi, çözüm üretmeyi iyi bilmek gerekir bu kelimeyi kullanırken ve dahi uygularken.
Kurtarmak kelimesi için bakın TDK (Türk Dil Kurumu) ne diyor:
kurtarmak(-i)
1. Bir canlıyı bir felaketten, tehlikeden veya zor durumdan uzaklaştırmak:
"Şu durup dururken şimşek gibi çakan ağrılardan kurtarsınlar, servetimin yarısını anamın ak sütü gibi vereyim." -R. N. Güntekin.
2. Kurtulmasını sağlamak:
"Bunlar tahlisiye madalyalarıdır. Geçen sene yangında bir çocuğu kurtardım." -N. Hikmet.
3. Uzaklaştırmak.
4. Kazandırmak, yeniden ele geçirmek:
"Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." -Atatürk.
5. Bir şeye zarar gelmesini önlemek:
"Bu kız beni ilk defa çevreme karşı isyandan kurtardı." -H. E. Adıvar.
6. Birinin cezalandırılmasına engel olmak:
"Baban bana vaktiyle iyilik yaptı, seni kurtaracağım." -H. E. Adıvar.
7. (nsz) Bir şeyin değerini karşılamak: Beş bin liradan aşağısı kurtarmaz!
Birinci maddesindeki anlamıyla kurtarmak belki de bizi çok ilgilendirmiyor gibi görünüyor ama yaşadığımız kimimizin doğduğu yer olan Siirt bir canlı gibi görülebilir mi? Aslında kültürümüzde bunun yeri vardır. Devlet Babadır, Vatan ise Ana. Herkes ortak Ana olarak Türkiye'yi kabul etmiş ama birçoğumuz aslında Analardan (memleketler) oluşmuş tabir caizse Kraliçe Anayı yani Vatanı filhakika "Anavatanı" kastederiz bunu söylerken. Memleket şehir manasında söylendiğinde ise bizim için "Vatan" gibidir. Bu manada herkes için şehri bir canlı varlık gibidir ve felaketten, zor durumdan, tehlikeden korumak-kurtarmak her normal insanın öncelikli görevleri arasında yer almalıdır.
İkinci maddesindeki kurtulmasını sağlamak anlamıyla daha iyi örtüşür "kurtarmak" kelimesi işlevi ve amacı gereği.
Üçüncü anlam "Siirt'i kurtarmak" anlamıyla uyumlu değildir çünkü koskoca şehir hareket edemez ki uzaklaşabilsin.
Dördüncü, beşinci ve yedinci maddelerdeki kazandırmak, yeniden ele geçirmek, bir şeye zarar gelmesini önlemek ve değerini karşılamak anlamları "Siirt'i kurtarmak" derken bize aslında asılda yapılması gerekenleri anlatır. Siirt'i kurtarmak derken aslında bunlar anlaşılmalıdır. Yeniden ele geçirmek derken dikkat etmek gerekir ve bunun algılaması da düşmanın elinde olanı değil de yanlış ellerin elinde olanı yeniden ele geçirmek olarak olmalıdır.
Altıncı maddeyi kabullenmek akıl sahiplerinin işi olmasa gerek.
Her zaman birileri birilerini ve bir yerleri kurtarmak istemiştir tarih boyunca. ABD her işgal ettiği toprak için bu kelimeyi kullanarak kendisine haklılık payı çıkarmaya çalışmış ama asıl amacının kendisine çıkar sağlamak olduğunu hiçbir zaman saklayamamıştır. Kolonileşme ki aslı köleleştirmedir, günümüz Post Modern ötesi dünyasında artık yerini "Kurtarmak" kelimesine bırakmıştır ki bu değişimdeki amaç eskisi kadar cahil olmayan halkları dozunu arttırarak kandırabilmektir. Neyi kurtarmak diye sorulduğunda cevaplar hep hazırdır. İnsanlığı, medeniyeti! , eğitimsiz ve aç çocukları gibi cevaplarla yapılan işi kutsi, insani ve dahi ahlaki gibi göstermeye çalışmaktır. Aslında bu gayret "tek dişi kalmış canavarlığın" ne kadar iğrenç olduğunu daha iyi anlamamız için bize yol gösteriyor. Kurtarma işi başlarda sözüm ona kurtulanlar tarafından mutlulukla, coşkuyla karşılanıyor ama işin aslı ortaya çıkmaya başlayınca gerçekte ne kurtulanın ne de kurtaranın olmadığı açıkça görülüyor. Sözde Kurtarıcılar tarafından kurtarılamayanlar ve özellikle kendi içlerinde kurtarıcı yokmuş gibi davrananlar ise herkesten önce yeni bir kurtarıcı arayışına geçerler.
Bu durum dünyanın her yerinde değişik şekil ve derecelerde görülebilir. Kurtarıcı rolünü üstleneler bazen bir devlet, bazen bir iş adamı, bazen bir siyasetçi, bazen de içimizden biri olabilir. Kurtulmayı bekleyenler ise bazen bir devlet, bazen bir halk, bazen bir şirket, bazen bir hayvan ya da bitki topluluğu ve bazen de biz olabiliriz.
Kurtarmanın çok değişik uygulamaları vardır bazısı tereyağından kıl çeker gibi olurken bazısı ise kor kömürün üzerinde yürümek kadar ızdırap verir. Uygulamaların yöntemi sorunun büyüklüğüne ve kaynağına göre değişiklik gösterebilir. Burada önemli olan samimiyettir, inanmaktır, çaba sarf edebilmektir, yılmamaktır.
Kurtarmayı yapanların bu duygu ve hareket sistemi içersinde olması yeterli midir? Hayır, kurtarıcı aynı zamanda işin ehli olmalıdır ya da ehil kişilerle birlikte olmalıdır. Kurtarıcı aynı zamanda güç sahibi olmalıdır veya güce sahip olacak kadar bilgili olmalıdır.
Fatih, İstanbul'u fethederken sadece samimi, inançlı ve sebatlı değildi aynı zamanda güce ve bilgiye de sahipti. Yavuz, Mısır seferini yaparken zamanın en iyi toplarına sahipti ama aynı zamanda da adil olmaya, yılmamaya da çalışıyordu.
Peygamber Efendimiz bilginin gücüne inanmış ve bu yönde bize her zaman olduğu gibi rehberlik etmiştir. Özellikle savaş esirlerinden okuma yazma öğretme karşılığında özgürlük vaadiyle faydalanması bize çok şeyler anlatır.
Bazı kurtarıcılar bilginin ve gücün tam anlamıyla sahibi olduğunu sanarak daha fazla çaba sarf etmelerinin gereksizliğine inanırlar ve aslında bir nevi tanrıcılık oyunu oynarlar. Maalesef bu durum, mutlak güce tek sahip olanın Allahu Teala olduğu gerçeğini reddettirmese bile unutturabilir. Bilgi ancak siz öldüğünüz zaman biter ve bu bitiş aslında sadece sizin içindir.
Şehri kurtarmaya talip olanlar ki bunlar genellikle dernek yöneticileri, amirler, müdürler, siyasetçilerden oluşurlar, her şeyden önce samimi olmalıdırlar, fedakar olmalıdırlar, sevgi ve saygı ile dopdolu olmalıdırlar, güce sahip değilseler bile bilgiye sahip veya bilgili olana sahip olmalıdırlar.
"Bilgiyle dirilenler ölmez." Hz.Ali

[!br@h!m]

"Ya da"

Altını çizdiğim "da" eki "dahil" anlamında olduğu için ayrı yazılır.

[Kont]

ben de, hızlı yazarken gözünüzden kaçmış olabileceğini düşündüm zaten mesajınızı okurken. yukardaki bilgiler için de teşekkür ederim, inşiAllah bu tür imla hatalarıyla daha az rastlaşırız forumda.

[SoSYeTe]

siirtte pek ya da kullanılmıyor genelde yanda derler

[Kont]

siirtte pek ya da kullanılmıyor genelde yanda derler

Olmak yanda olmamak, işte bütün mesele bu.

[SoSYeTe]

Olmak yanda olmamak, işte bütün mesele bu.

genelde öyle oluyor