ÖRF ADET VE GELENEKLER
YILBAŞI (DEM) VE DEHLİÇ
Geçmiş yıllarda, Siirt’in gelenekleri içinde bir nevi YILBAŞI KUTLAMALARI OLARAK UYGULANAN “DEM” ŞENLİKLERİ yapılırdı
Miladi Takvim yerine Rumi Yılbaşını esas alan DEM ŞENLİKLERİ HAFTASINDA, Şehrimize has özel yemekler yapılırdı. Yine bu şenlikler kapsamında Siirt’çe “DEHLİÇ” olarak tabir edilen eğlenceler düzenlenir, hafta boyunca çocuklar, gece saatlerinde kendi mahallelerindeki evleri dolaşır, ve uğradıkları evlerden bahşiş koparıncaya kadar Siirt’çe mâniler, tekerlemeler söylerlerdi. Genelde çocuklara verilen paradan çok kış yemişleri (ceviz, fıstık, kuru üzüm, peksimet v.s.) olurdu.
“DEM” Türkçe olarak “Devam etti” anlamına gelir. Rivayetlere göre, günlerin kısalmaları devam ederken bundan endişelenen ve gündüzlerin son bulmasından korkmağa başlayan Siirtliler, günlerin kısalması son bulup da yeniden uzamaya başlayınca “Dünyanın ve gündüzlerin sonu gelmeyecek, yaşam devam edecek” anlamında “DEM” deyimini kullanmışlardır.
Bunun için de gündüz saatlerinin kısalmalarının son bularak uzamağa başlamalarını kutlamak amacıyla eğlenceler düzenlemişler.
Genelde, her mahallenin çocukları kendi mahallelerinde DEM haftasının gecelerinde kapı-kapı dolaşır adına “DEHLİÇ” denilen mâniler okurlarmış.
İşte, DEM ŞENLİKLERİ HAFTASININ GECELERİNDE ÇOCUKLAR TARAFINDAN SÖYLENEN MÂNİLER VE TEKERLEMELER:
SİİRTÇESİ-------------------TÜRKÇESİ
CİNE ME CİNE--------------------GELDİK GELMEDİK
RABBİSSEME YIHDİNE--------------------SEMALARIN RABBİ HİDAYET ETSİN
YE YIHDİ YEY VEDDİNE--------------------YA HİDAYET ETSİN, YA ALSIN ARTIK
ITLAULLEYNE--------------------YANIMIZA ÇIKIN
LE BIRDU İCREYNE--------------------AYAKLARIMIZ DONDU
IFTEHU FIMMIL KİSE--------------------KESENİN AĞZINI AÇIN
PARITEYN MOY KEFFEVNE--------------------İKİ PARA BİZE YETMEZ OLDU
YA CEVEP, YA MEVEP--------------------EVET Mİ, HAYIR MI
HENYE MENYE--------------------RAHAT HUZUR İÇİNDE
REKZE FİLİZVEYYE--------------------KURULMUŞSUN KÖŞNE
CİBU SAHAN İZBİP--------------------BİR TABAK KURU ÜZÜM GETRİN
DINNAKKOR IŞVEYYE--------------------ATIŞTIRALIM TANE TANE
YA CEVEP, YA MEVEP--------------------EVET Mİ, HAYIR MI
HENYE MENYE ĞELFİLAYT--------------------RAHAT HUZUR İÇİNDE ARKASINDA DUVARIN
ALLAYĞELLİ NESİLBEYT--------------------ALLAH, EV HALKINI BAĞIŞLASIN
LIKEN ECİN TIĞTAMAR--------------------MAYA TUTMUŞ HAMURUNUZ VAR
SALKEN IBEN KEMEL KAMAR--------------------AY YÜZLÜ BİR ÇOCUĞUNUZ OLMUŞ
YA CEVEP, YA MEVEP--------------------EVET Mİ, HAYIR MI