Bir hocanın uğruna neler olmuş neler ?

[DeRBeDeR]

İbrahim Hakkı, hocası vefat ettiğinde ona duyduğu vefa duygusu ile bir tür jest yapmak ister. Yeni yılın ilk Güneş ışığını hocasının yattığı mekandaki sandukasının başucuna doğmasını sağlar. „Kala’t ül – Üstad“ ya da Üstad Kalesi denilen, türbeye 3 kilometre yüksektesi bir tepeden ışığı bir tür yönlendirme ile hocasının başucuna düşürür.


Ünal Tanık
“Yeni yılda doğan ilk Güneş, benim hocamın baş ucunu aydınlatmazsa ben o güneşi neyleyim”. Bu bir hoca-talebe ilişkisini anlatacak en kapsamlı bir manayı içinde barındırıyor.

Söz, 18. yüzyılda yaşayan Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri’nin. “Hocam” diye bahsettiği isim ise Siirt Tillolu döneminin en büyük alimlerinden İbrahim Fakirullah. Tillo’yu ilk olarak orta öğrenim çağında Bediüzzaman Said Nursi’nin hayatını okurken fen ilimlerini tahsil ettiği yer olarak duymuştum.

Geçtiğimiz yıllarda Siirt'e geldiğimde Tillo’ya gitme imkanım olmamıştı. Hep merak ettim. Nasıl bir yer ve yüz yıllar boyunca hem fen ilimlerinin hem dini ilimlerin birlikte tahsil edildiği merkez olmayı başardığı sorusu zihnimde dolandı durdu.

Baharda geldiğimde ve şimdi Tillo’yu (son yıllarda Aydınlar diye isimlendiriyorlar. İlgili ve yetkililer, tez elden Tillo’yu tekrar eski adına kavuşturup bu ayıptan kurtarmalılar) gönlümce teneffüs etme imkanı buldum.

Mezarlıklar arasında eski kabir taşlarını okumaya çalıştım. Pek çoğu yok olmaya yüz tutmuş, yazıları silinmeye başlamış. Sahip çıkacak himmetli eller bekliyor.

İbrahim Hakkı Hazretleri’nin astronomide kullandığı aletlerin ve halen bir şah eser olma özelliğini koruyan Marifetnamesi’nin el yazma nüshalarının sergilendiği müzeyi gezdim. Tillo’da sizi yüzyıllar öncesine götürecek çok şey var.

Ama İbrahim Hakkı Hazretleri’nin hocasına saygısını ifade eden ve “Güneş Hadisesi” olarak bilinen sistem ise gerçekten görülmeye değer. 250 yıl önce hocası İsmail Fakirullah’ın sandukasının başına yeni yılın ilk güneşinin düşmesi için yaptığı sistem bugün bile kolay izah edilemiyor.

Nitekim, 1960’lı yıllarda hoyratça yapılan restorasyonda bu sistem bozulmuş. Yıllarca uğraşılmış ama çözülememiş. Bu yolda yurt dışından gelen teknik heyetler de bir çözüm üretememiş. Sonunda aslında bir arkeolog olan Prof. Dr. M. Cengiz Işık, 2011 yılında yeniden oluşturmayı başarmış. Prof. Işık, Tillo’daki sohbetinde, „İbrahim Hakkı Hazretleri gibi düşünmeye çalışarak yeniden o sistemi kurdum“ diye anlatıyor.

İBRAHİM HAKKI’YI BİR ASTRONOMİ BİLGİNİNDEN FARKLI KILAN ŞEY

İbrahim Hakkı Hazretleri’ni bir astronomi aliminden farklı kılan şey neydi? Aslında cevabı aranması gereken sorulardan birisi bu sanırım. Bence bu sorunun tek bir cevabı var. Mevlana’yı 60 bin hadis ezberinde olan bir hadis alimi olmaktan ayıran sebep ne ise, Yunus Emre’yi bir halk ozanı olmaktan ayıran ne ise İbrahim Hakkı’yı ayıran da odur.

Her üçüne baktığınızda da hoca ve üstadlarına aşk derecesinde olan bağlılıkları olmalı. Mevlana’nın Şems’e, Yunus Emre’nin Tapduk Emre’ye olan aşkı, onlardan 5 asır sonra gelen İbrahim Hakkı Hazretleri’nde de var. Onu bir astronomi aliminden ve hikmetli sözler söyleyen bir şair olmaktan farkı kılan da aynı şey diye düşünüyorum.

İ. Hakkı Hazretleri’nin Tillo’ya gelişi de ayrıca ibret verici bir hikayedir diye düşünüyorum.

Hacca gitmek üzere Erzurum Hasankale’den yola çıkan baba Osman Efendi, Tillo’da İsmail Fakirullah’ın dergahına geldiğinde burada ilim tahsil etmeye karar verir. Annesini kaybettikten sonra babasından da ayrı düşen 9 yaşındaki İ. Hakkı’yı baba hasreti sarar.

Küçük İbrahim Hakkı’nın baba hasretini bir türlü dindiremezler. Sonra amcası yanına alır 9 yaşındaki İbrahim Hakkı’yı ve Tillo’ya doğru yola koyulur. Tillo’da İsmail Fakirullah’ın medresesine geldiklerinde İ. Hakkı içeri girdiğinde babası ile hocasını namaz kılarken görür.

Baba hasretiyle yanan İbrahim Hakkı, İsmail Fakirullah’a tabiri caiz ise bir aşk derecesinde vurulur. Bir daha da ayrılmaz dergahından.

İbrahim Hakkı’nın 1712’de başlayan bu aşkı, yüzyılları aşıp günümüze ulaştı.

İbrahim Hakkı, „zülcenaheyn“ yani çift kanatlı bir alimdi. Yani hem dünyevi ilimleri bilen, hem astronomi ve matematikte devrini aşan bir alim olur. Dönemin alimlerinden olan Molla Halil Efendi, onun astronomiye olan vukufiyetini anlatırken, „Ben Siirt’in sokaklarını nasıl biliyorsam, İbrahim Hakkı da gökteki yıldızları öyle biliyor“ der.

İbrahim Hakkı, hocası vefat ettiğinde ona duyduğu vefa duygusu ile bir tür jest yapmak ister. Yeni yılın ilk Güneş ışığını hocasının yattığı mekandaki sandukasının başucuna doğmasını sağlar.

„Kala’t ül – Üstad“ ya da Üstad Kalesi denilen, türbeye 3 kilometre yüksektesi bir tepeden ışığı bir tür yönlendirme ile hocasının başucuna düşürür. Yılın aynı değerdeki günleri olan 21 Mart ve ekinoksun öteki parçası olan 23 Eylül’de bu „Güneş Hadisesi“ diye bilinen ışık düşmesi yaşanıyor.

İbrahim Hakkı Hazretleri, „Yeni yılda doğan ilk Güneş“ dese de ekinoksun öteki parçasında da insanlar, bölgeye bu „Güneş Hadisesi“ni izlemek için geliyorlar.

Bugün Tillo’da bu Güneş Hadisesini binlerce kişi ile birlikte izledik. Sabahın ilk ışıkları Tillo’yu aydınlatmadan İsmail Fakirullah’ı aydınlattı.

Tillo daha karanlıkta iken Fakirullah Hazretleri aydınlığa kavuştu. Karanlık cehalet, aydınlık ilimle buluşma olarak vasıflandırıldığı gibi mürşit de içinde blunduğu toplumdan daha önce aydınlandı.

Güneşin doğmakta olduğunu gösterdi.

Siirt Valisi Ahmet Aydın ve ekibi, Feshane'de yaptığı "Siirt Tanıtım Günleri"nden sonra Tillo'nun inanç turizmi çerçevesinde yurt içinde ve dışında tanıtım için yoğun bir seferberlik içinde. Bu çabalarına bölge insanı yürekten destek veriyor. Görüştüğüm her insanda bunun ışıltılarına tanıklık ettim.

Bütün bunlar o güneşin doğuşunun yakın olduğunu ortaya koyuyor.


Ünal TANIK / Rotahaber
unaltanik@rotahaber.com
unaltanik@gmail.com
twitter.com/tanikunal

[SoSYeTe]

bence çok iyi olmuş

[RoHaN]

İşte bu yüzden 24 Kasım Öğretmenler Günü Siirt'te ve hatta Tillo'da kutlanmalı diyoruz.

Dünyada öğretmenine sevdalı ve vefalı kaç talebe var ki?