İnsan evrenİn merkezİnde mİ?

[''ARAZ'']

İNSAN EVRENİN MERKEZİNDE Mİ?

Eski Yunandan bir bilge "insan evrenin merkezindedir"

demis. Bu sözü çesitli sekillerde yorumlamak mümkün.

Bir: insan önemlidir; her sey insan içindir. Örnegin

insanlar kanunlar için degil, kanunlar insan için olmalıdır.

Bilim ve sanat insan için olmalıdır.

"insan evrenin merkezindedir" sözünün ikinci yorumu

söyle olabilir: Dıs uzay çok büyüktür; ama iç uzay da, yani

insanın içindeki uzay da çok büyüktür. insan bu iki uzayın

tam ortasındadır, yani evrenin merkezindedir. Bugünkü

bilgimize göre dıs uzayda binlerce, binlerce galaksi var,

günes var. İç uzayda da binlerce hücre, binlerce gen var.

İnsan da bunların arasında.

İnsanın evrenin merkezinde bulundugu görüsü, galiba asıl

insanın beyniyle iliskili. Söyle ki:

200 milyar civarında galaksi var evrende. Günesimize en

yakın ikinci günese, mevcut uzay gemisiyle 57 bin yılda

ulasabilirmisiz. Evrenimizde 1021 tane (yani 1, 000, 000,

000, 000, 000, 000, 000 tane) günes var. Sonuç: Siz, bu

evrende çok küçüksünüz; bir nokta bile etmezsiniz. Ama

sizin su ufacık beyniniz muhtesem bir sey basarıyor.

Beyniniz, modelleme yoluyla bütün bir evreni alıp kendi

içine sokuyor.

Ben size, "Dıs uzayda 200 milyar galaksi var" dedigim

zaman, zihninizde az buçuk bir seyler canlanıyor mu?

Sanırım "evet" diyorsunuz. Demek ki evren beyninize

girmis. Siz, dısarıdaki evren ile beyninizdeki evrenin

arasında, iki evrenin tam ortasında bulunuyorsunuz.

Dısarıdaki evren çok büyüktür. Ama siz, modelleme

yoluyla (bu islemi hiçbir bilgisayar, sizin beyniniz dısında

hiçbir makine beceremiyor) dısarıdakine esit bir evreni

beyninizin içinde tasıyorsunuz. Dısarıdaki evrenin çapı,

sizin beyninizin çapına esittir. Siz gerçekten evrenin

merkezindesiniz.

Evrenin çapı, beyninizin çapına esittir.

Çünkü siz, evreni fark edebilen, algılayabilen,

yorumlamaya çalısan, evrenin çapını ölçebilen bir

varlıksınız, Siz, evreni idrak edebilen, ufak ama muhtesem

bir varlıksınız. Çapınız küçük, kapsamınız muhtesemdir.

Siz evreni idrak edebiliyorsunuz. Bilgisayarınız bunu

yapamıyor, evreni ve tarihini idrak edemiyor. Günesimizi

bugüne kadar çok güzel seyler yaptı; ama bunun far kında

degil. Günes, ne evreni idrak edebiliyor ne kendisini ne de

yaptıklarını. Siz, yaptıklarınızı ve yapabileceklerinizi idrak

edebilen bir varlıksınız. Siz muhtesem bir evrende yasayan

ve onu beyninde tasıyabilen bir varlıksınız.



Üstün Dökmen